Công nghệ bán dẫn là lĩnh vực liên quan đến việc sản xuất và sử dụng các thành phần điện tử dựa trên vật liệu bán dẫn như silic, được sử dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp điện tử và viễn thông. Công nghệ bán dẫn là nền tảng của nhiều thiết bị điện tử hiện đại như vi xử lý, bộ nhớ, cảm biến và các thành phần điện tử khác.

Công nghệ bán dẫn đang liên tục phát triển với các tiến bộ mới trong việc thu nhỏ kích thước các linh kiện, nâng cao hiệu suất, tiết kiệm năng lượng và giảm giá thành sản xuất. Điều này đã góp phần quan trọng vào sự phát triển của các thiết bị điện tử thông minh và các ứng dụng công nghệ cao khác. Các tiến bộ trong công nghệ bán dẫn cũng đã mở ra cánh cửa cho các lĩnh vực mới như trí tuệ nhân tạo, xe tự lái, IoT (Internet of Things), và nhiều ứng dụng công nghệ khác, đẩy mạnh sự phát triển của nền kinh tế số và cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.

Thời gian qua, có nhiều DN công nghệ lớn trên thế giới hợp tác với Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC) để triển khai nhiều chương trình, hoạt động đổi mới sáng tạo, hỗ trợ DN chuyển đổi số và đào tạo phát triển nguồn nhân lực số như Google, Meta, Siemens, Hitachi…

Trên cơ sở những kết quả hợp tác, Bộ KH&ĐT đang chỉ đạo NIC tập trung triển khai các nội dung hợp tác đã thống nhất với các đối tác lớn, đồng thời chủ động tìm kiếm, thúc đẩy hợp tác với các đối tác hàng đầu thế giới trong những lĩnh vực trọng tâm để thiết lập hoạt động tại các cơ sở hoạt động của NIC, đặc biệt là cơ sở NIC Hòa Lạc. Từ đó góp phần thúc đẩy tăng trưởng dựa nhiều hơn vào các động lực mới như kinh tế số, khoa học công nghệ, chip bán dẫn, năng lượng tái tạo, hydrogen…

* Ngành công nghệ bán dẫn đang mở ra cơ hội lớn cho VN, nhưng lại có thách thức khi vốn đầu tư nhà máy sản xuất chip bán dẫn lên tới cả chục tỉ USD? Chúng ta có thể bắt đầu từ đâu, vai trò hỗ trợ, đồng hành của Chính phủ với DN như thế nào?

Trong bối cảnh các chuỗi giá trị bán dẫn dần dịch chuyển sang các nước Đông Nam Á, Việt Nam có đầy đủ điều kiện và yếu tố cần thiết để phát triển công nghiệp bán dẫn như hệ thống chính trị ổn định, vị trí địa lý thuận lợi, cơ chế chính sách ưu đãi đầu tư hấp dẫn, nguồn nhân lực kỹ thuật – công nghệ dồi dào, cơ sở hạ tầng số ngày càng phát triển. Chính phủ quyết tâm cao trong việc theo đuổi phát triển ngành công nghiệp bán dẫn, đã và đang thu hút ngày càng nhiều tập đoàn lớn trong ngành này đến Việt Nam. Nhiều tập đoàn lớn trong ngành điện tử, bán dẫn đã hiện diện và có kế hoạch mở rộng đầu tư tại Việt Nam như Intel, Samsung, Synopsys, Qualcomm, Infineon, Amkor… Điều này minh chứng cho vai trò then chốt và ngày càng quan trọng của Việt Nam trong chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu.

Ngành công nghiệp bán dẫn đã xuất hiện ở Việt Nam từ nhiều năm qua nhưng chúng ta chưa có chiến lược phát triển mang tầm quốc gia. Vì vậy, lĩnh vực này ở nước ta vẫn còn khá sơ khai, chưa có sự tham gia sâu của DN nội địa, chủ yếu là DN nước ngoài tham gia.

Để ngành công nghiệp bán dẫn ở nước ta phát triển xứng tầm với các lợi thế sẵn có, Bộ KH&ĐT đang tập trung vào các nội dung sau để từng bước hình thành ngành công nghiệp cao này. Đó là nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, với việc xây dựng Đề án phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao đến năm 2030. Đề án sẽ làm rõ bức tranh toàn cảnh về nguồn nhân lực cho ngành công nghiệp bán dẫn của VN đến năm 2030 với mục tiêu đào tạo được 50.000 nhân lực trong ngành công nghiệp bán dẫn. Nguồn nhân lực này sẽ cung cấp đủ nhân lực cho các DN bán dẫn trong nước và xuất khẩu sang các thị trường phát triển khác.

Xây dựng cơ chế và chính sách riêng để thu hút và tận dụng sự đầu tư từ nước ngoài, theo nghị định 94 dành riêng cho NIC đã được Chính phủ ban hành vào năm 2020 đã đưa ra các chính sách và mức độ ưu đãi cho các DN trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của NIC. Trong đó có ưu đãi cho các Doanh nghiệp bán dẫn khi gia nhập đầu tư vào thị trường Việt Nam.

Cụ thể Doanh nghiệp được hưởng thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp 10% trong 30 năm kể từ năm đầu tiên có doanh thu, miễn thuế trong 4 năm và giảm 50% số thuế phải nộp không quá 9 năm tiếp theo kể từ khi có thu nhập chịu thuế; được miễn thuế nhập khẩu nguyên liệu, vật tư, linh kiện trong nước chưa sản xuất được nhập khẩu để sản xuất trong thời hạn 5 năm kể từ khi bắt đầu sản xuất…

Đầu tư xây dựng các trung tâm R&D, qua đó tạo môi trường thuận lợi cho các nhà nghiên cứu, doanh nghiệp của Việt Nam tiếp cận các công nghệ mới. Trong khuôn khổ chuyến thăm Mỹ, dưới sự chứng kiến của Thủ tướng Phạm Minh Chính, NIC đã ký biên bản ghi nhớ với Tập đoàn Cadence và Đại học bang Arizona (ASU) để hình thành trung tâm ươm tạo, nghiên cứu thiết kế vi mạch tại Khu công nghệ cao Hòa Lạc.

* Những thách thức mà ngành công nghiệp bán dẫn đem lại cho thị trường công nghệ của Việt Nam:

Đòi hỏi về nhân lực chất lượng cao: Công nghệ bán dẫn yêu cầu có nhân lực có trình độ cao và kỹ năng chuyên môn tốt để phát triển và sản xuất các sản phẩm công nghệ. Thị trường Việt Nam cần đầu tư mạnh vào đào tạo và cải thiện năng lực của nhân lực trong lĩnh vực này để đáp ứng nhu cầu.

Chi phí đầu tư và hạ tầng công nghiệp: Để phát triển các cơ sở hạ tầng sản xuất công nghệ bán dẫn, đặc biệt là trong lĩnh vực sản xuất vi mạch tích hợp, cần đầu tư một lượng vốn lớn và có kế hoạch chi tiết để xây dựng và nâng cấp các nhà máy sản xuất.

Cạnh tranh quốc tế gay gắt: Thị trường công nghệ bán dẫn là một trong những thị trường quốc tế cạnh tranh nhất, với sự tham gia của các công ty lớn từ các quốc gia có nền công nghiệp phát triển. Để cạnh tranh được trong thị trường toàn cầu, các doanh nghiệp Việt Nam phải có khả năng cải tiến sản phẩm, giảm chi phí và duy trì chất lượng cao.

Bảo vệ sáng chế và quản lý sở hữu trí tuệ: Để bảo vệ các công nghệ và sáng chế trong lĩnh vực bán dẫn, Việt Nam cần có hệ thống pháp lý vững chắc và cơ chế bảo vệ sáng chế hiệu quả. Điều này giúp đẩy mạnh nghiên cứu phát triển, đồng thời ngăn chặn việc sao chép công nghệ trái phép.

Khả năng tích hợp và áp dụng công nghệ mới: Việt Nam cần có khả năng tiếp nhận và tích hợp các công nghệ mới nhất từ các quốc gia phát triển để áp dụng vào sản xuất và nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm công nghệ bán dẫn của mình.

Thích ứng với thay đổi công nghệ nhanh chóng: Công nghệ bán dẫn có xu hướng phát triển và thay đổi rất nhanh, do đó các doanh nghiệp ở Việt Nam cần có khả năng thích nghi nhanh với các tiến bộ công nghệ mới để không bị tụt hậu so với các đối thủ quốc tế.

Công nghệ bán dẫn mang đến nhiều cơ hội nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức cho thị trường Việt Nam. Để vượt qua những thách thức này và phát triển bền vững trong lĩnh vực này, Việt Nam cần có chiến lược phát triển rõ ràng, đầu tư vào nhân lực và hạ tầng công nghiệp, cùng với sự hỗ trợ từ chính phủ và các cơ quan liên quan.